Kamica pęcherzyka żółciowego u dzieci

OPIS CHOROBY

Kamica żółciowa u dzieci to schorzenie charakteryzujące się obecnością kamieni w pęcherzyku żółciowym lub przewodach żółciowych. Kamienie te są tworzone przez nieprawidłowe skupienie składników żółci, takich jak cholesterol, bilirubina czy sole żółciowe. Choć kamica żółciowa jest częściej kojarzona z dorosłymi, może również dotyczyć dzieci w różnych grupach wiekowych, włącznie z niemowlętami.

Przyczyny kamicy żółciowej u dzieci są różnorodne. Mogą to być zarówno czynniki genetyczne, jak i okoliczności związane z trybem życia czy stanem zdrowia dziecka. Do czynników ryzyka zaliczają się dziedziczne predyspozycje, wrodzone nieprawidłowości anatomiczne dróg żółciowych, otyłość, zaburzenia hormonalne oraz pewne choroby metaboliczne.

Objawy kamicy żółciowej u dzieci mogą obejmować ból brzucha, nudności, wymioty, ból w okolicach żebra prawego górnego, a także żółtaczka w przypadku zablokowania przewodów żółciowych. U dzieci mogą występować również niestrawność czy utrata apetytu.

Diagnoza kamicy żółciowej u dzieci opiera się na analizie objawów, badań krwi i obrazowych, takich jak ultrasonografia. Leczenie może polegać na monitorowaniu stanu, zmianach w diecie, stosowaniu leków lub w niektórych przypadkach na konieczności usunięcia kamieni chirurgicznie.

Kamica żółciowa u dzieci wymaga kompleksowego podejścia opartego na współpracy między rodzicami, dzieckiem a zespołem medycznym. Wczesna diagnoza, dostosowane leczenie i edukacja na temat zdrowego stylu życia stanowią istotne kroki w zapobieganiu powikłaniom i poprawie jakości życia dziecka.

CHOROBA ZAPOBIEGANIE

Zapobieganie kamicy żółciowej u dzieci jest ważne, aby minimalizować ryzyko wystąpienia tego schorzenia. Oto kilka kroków, które można podjąć w celu prewencji kamicy żółciowej u dzieci:

• Zdrowa dieta: Stosowanie zrównoważonej diety bogatej w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i chude źródła białka może pomóc w utrzymaniu zdrowej wagi i zmniejszeniu ryzyka otyłości, która może być czynnikiem ryzyka kamicy żółciowej. Unikaj przetworzonej żywności bogatej w tłuszcze nasycone i sól.
• Unikanie nadmiernego postu lub skrajnych diet: Długotrwały post lub skrajne diety mogą wpływać na procesy metaboliczne i zwiększyć ryzyko powstawania kamieni.
• Prawidłowe nawodnienie: Właściwa ilość spożywanej wody jest kluczowa w utrzymaniu zdrowych procesów metabolicznych, które wpływają na skład żółci. Regularne picie wody może pomóc w zapobieganiu kamicy żółciowej.
• Regularne posiłki: Unikanie długich przerw między posiłkami może pomóc w utrzymaniu prawidłowych procesów trawiennych i zapobieganiu tworzeniu się kamieni.
• Zdrowy tryb życia: Zachęcaj dziecko do aktywności fizycznej i utrzymania zdrowego stylu życia. Regularny ruch może pomóc w utrzymaniu prawidłowej wagi i regulacji procesów metabolicznych.
• Kontrola masy ciała: Jeśli dziecko ma nadwagę lub otyłość, warto podjąć kroki w celu zmniejszenia wagi poprzez zdrową dietę i aktywność fizyczną. Obejrzenie wagi pozwoli kontrolować potencjalny czynnik ryzyka kamicy żółciowej.
• Zarządzanie chorobami towarzyszącymi: Jeśli dziecko ma zaburzenia metaboliczne lub choroby, które mogą zwiększać ryzyko kamicy żółciowej, ważne jest, aby działać zgodnie z zaleceniami lekarza i monitorować stan zdrowia.
• Regularne wizyty u lekarza: Regularne badania i wizyty u pediatry mogą pomóc w monitorowaniu zdrowia dziecka, a także w wczesnym wykrywaniu ewentualnych problemów.

RODZAJE I TYPY CHOROBY

Kamica żółciowa może przybierać różne rodzaje i typy, w zależności od składu chemicznego kamieni oraz ich lokalizacji. Do najczęstszych z nich należą:

 

• Kamienie cholesterolowe: To najczęstszy rodzaj kamieni żółciowych. Tworzą się, gdy w żółci gromadzi się nadmiar cholesterolu i niektórych związków chemicznych. Kamienie cholesterolowe są zazwyczaj żółte lub zielone i mogą różnić się rozmiarem od bardzo małych do większych.
• Kamienie pigmentowe: Kamienie te tworzą się, gdy żółć zawiera zbyt dużo bilirubiny, która jest produktem ubocznym rozkładu czerwonych krwinek. Kamienie pigmentowe mogą być brązowe lub czarne.
• Kamienie mieszane: Niektóre kamienie żółciowe zawierają zarówno cholesterol, jak i związki pigmentowe, tworząc kamienie mieszane.
• Kamienie o dużej zawartości wapnia: W niektórych przypadkach kamienie mogą zawierać znaczną ilość wapnia.
• Kamienie mikroskopowe: To bardzo małe kamienie, które mogą istnieć w pęcherzyku żółciowym lub przewodach żółciowych i mogą być trudne do wykrycia.
• Kamica bezobjawowa: Niektóre osoby mogą mieć kamienie żółciowe, które nie powodują objawów i nie wymagają leczenia. Mogą one zostać przypadkowo wykryte podczas badań obrazowych lub procedur medycznych wykonywanych z innych powodów.

Ze względu na wielkość i położenie, kamica żółciowa może istnieć w pęcherzyku żółciowym (kamica pęcherzykowa), przewodach żółciowych (kamica przewodowa) lub być umiejscowiona w przewodach żółciowych po usunięciu pęcherzyka żółciowego.

CHOROBA - PRZYCZYNY

Kamica pęcherzyka żółciowego u dzieci może wynikać z różnych przyczyn, takich jak:

• Predyspozycje rodzinne: Dzieci, których rodziny mają historię kamicy pęcherzyka żółciowego, mogą być bardziej podatne na jej rozwinięcie.
• Nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych: Wrodzone lub nabyte anomalie w strukturze pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych mogą przyczyniać się do tworzenia kamieni.
• Otyłość: Nadwaga lub otyłość u dzieci może zwiększać ryzyko powstania kamicy pęcherzyka żółciowego.
• Zaburzenia hormonalne: Nieprawidłowości w regulacji hormonów, takich jak insulina, mogą wpływać na procesy metaboliczne i sprzyjać powstawaniu kamieni.
• Choroby metaboliczne: Niektóre zaburzenia metaboliczne mogą prowadzić do zmian w składzie żółci, co zwiększa ryzyko tworzenia kamieni.
• Choroby krwi: Niektóre choroby krwi mogą wpływać na gromadzenie się substancji w pęcherzyku żółciowym, co może prowadzić do kamicy.
• Czynniki zewnętrzne: Zakażenia, intensywne leczenie (np. odwadniające lub żywienie pozajelitowe) oraz nieprawidłowa dieta mogą wpływać na równowagę składników chemicznych w organizmie i przyczyniać się do tworzenia kamieni.
• Dysfunkcja układu trawiennego: Problemy z trawieniem i absorpcją składników odżywczych mogą wpływać na procesy metaboliczne, które mogą prowadzić do kamicy pęcherzyka żółciowego.

CHOROBA - OBJAWY

Objawy kamicy żółciowej mogą być zróżnicowane i obejmować różne dolegliwości. Nie wszyscy pacjenci doświadczają wszystkich objawów, a nasilenie symptomów może być różne. Poniżej znajdują się najczęstsze objawy kamicy żółciowej:

• Ból brzucha: Najbardziej charakterystycznym objawem kamicy żółciowej jest ból brzucha, który zwykle występuje w prawym górnym kwadrancie brzucha, pod żebrami. Ból może promieniować w stronę pleców lub ramienia.
• Ból po posiłkach: Objawy często nasilają się po spożyciu posiłków, szczególnie tłustych lub dużych.
• Uczucie pełności: Pacjenci mogą odczuwać uczucie pełności nawet po niewielkim posiłku.
• Wzdęcia i dyskomfort: Kamica żółciowa może powodować uczucie wzdęcia i ogólnego dyskomfortu w jamie brzusznej.
• Ból promieniujący: Ból może promieniować do pleców, klatki piersiowej lub ramienia.
• Bóle trzustki: Kamienie żółciowe mogą blokować przepływ soku trzustkowego, co może prowadzić do zapalenia trzustki (trzustki).
• Gorączka: W przypadku zakażenia dróg żółciowych lub zapalenia pęcherzyka żółciowego, może wystąpić gorączka.
• Nudności i wymioty: Pacjenci mogą odczuwać nudności oraz wymioty, które mogą być spowodowane zablokowaniem przepływu żółci w przewodach żółciowych.
• Ból nocny: Wiele osób doświadcza zaostrzenia bólu w nocy lub wczesnym rankiem.
• Zaczerwienienie skóry: W niektórych przypadkach kamica żółciowa może prowadzić do żółtaczki, co skutkuje zaczerwienieniem skóry i białków oczu.

Warto pamiętać, że nie wszyscy pacjenci z kamieniami żółciowymi doświadczają objawów. Niektóre kamienie żółciowe mogą być bezobjawowe i być przypadkowo wykryte podczas badań obrazowych lub procedur medycznych przeprowadzanych z innych powodów.

CHOROBA A POWIĄZANA CHOROBA

Kamica pęcherzyka żółciowego jest ściśle związana z wieloma schorzeniami i czynnikami ryzyka. Jednym z najważniejszych powiązanych schorzeń jest ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, które może być powikłaniem kamicy. Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego może wystąpić, gdy kamień zatyka wyprowadzenie żółci z pęcherzyka, prowadząc do stanu zapalnego.

Ponadto, kamica pęcherzyka żółciowego może być związana z następującymi chorobami i czynnikami ryzyka:

• Zapalenie dróg żółciowych: Zablokowanie przewodów żółciowych przez kamień może spowodować zapalenie dróg żółciowych, co jest bolesnym stanem wymagającym interwencji medycznej.
• Zapalenie trzustki: Wędrujący kamień żółciowy może zablokować przewód trzustkowy, prowadząc do zapalenia trzustki, co jest stanem poważnym i wymaga leczenia.
• Żółtaczka mechaniczna: Duży kamień może zablokować przewody żółciowe, co powoduje żółtaczkę mechaniczną, objawiającą się żółtymi oczami i skórą.
• Marskość wątroby: Osoby z marskością wątroby są bardziej narażone na tworzenie kamieni żółciowych.
• Niedokrwistość hemolityczna: Niektóre rodzaje niedokrwistości zwiększają ryzyko tworzenia kamieni żółciowych.
• Choroba Leśniowskiego-Crohna: To przewlekłe zapalne schorzenie jelit może zwiększać ryzyko kamicy żółciowej.
• Nawracające infekcje dróg moczowych: Nawracające infekcje dróg moczowych mogą zwiększać ryzyko kamicy żółciowej.
• Zaburzenia metaboliczne: Niektóre zaburzenia metaboliczne, takie jak hipertriglicerydemia, mogą przyczyniać się do tworzenia kamieni żółciowych.

STOPIEŃ ZAAWANSOWANIA CHOROBY

Kamica żółciowa może występować w różnych stopniach zaawansowania, w zależności od liczby, wielkości i lokalizacji kamieni oraz obecności ewentualnych powikłań. Klasyfikacja stopnia zaawansowania kamicy żółciowej może obejmować:

• Kamica bezobjawowa: W niektórych przypadkach kamienie żółciowe mogą istnieć w pęcherzyku żółciowym, ale nie wywołują żadnych objawów. Często są one przypadkowo wykrywane podczas badań obrazowych przeprowadzanych z innych powodów.
• Kamica objawowa: Kamienie żółciowe mogą wywoływać epizody bólu, zwanych kolką żółciową. Ból ten jest zwykle ostry, promieniuje w okolicę pleców i barku, może towarzyszyć nudności i wymioty. Ataki kolki żółciowej są charakterystycznym objawem kamicy żółciowej.
• Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego: W przypadku, gdy kamień zablokuje odpływ żółci z pęcherzyka, może dojść do ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego. To jest poważne powikłanie, które może objawiać się intensywnym bólem, gorączką, nudnościami i wymiotami. Wymaga pilnej interwencji medycznej.
• Zapalenie dróg żółciowych: Kamienie żółciowe mogą również zablokować przewody żółciowe, prowadząc do stanu zapalnego i infekcji w tych drogach. To powikłanie może prowadzić do żółtaczki mechanicznej.
• Zapalenie trzustki: Jeśli kamień zablokuje przewód trzustkowy, może dojść do zapalenia trzustki, co jest stanem poważnym wymagającym natychmiastowej opieki medycznej.
• Rozwinięte powikłania: W zaawansowanych przypadkach kamicy żółciowej mogą wystąpić powikłania takie jak ropnie pęcherzyka żółciowego, perforacja pęcherzyka żółciowego, zapalenie otrzewnej, a także może zwiększać się ryzyko raka pęcherzyka żółciowego.

CHOROBA DIAGNOSTYKA

Diagnostyka kamicy żółciowej obejmuje różnorodne metody, które pomagają zidentyfikować obecność kamieni żółciowych, ocenić ich liczbę, wielkość oraz ewentualne powikłania. Kluczowe metody diagnostyczne to:

• Badanie ultrasonograficzne (USG): Jest to powszechnie stosowana metoda, która pozwala na wizualizację pęcherzyka żółciowego oraz obecności kamieni. Za pomocą ultradźwięków można ocenić liczbę i wielkość kamieni oraz zidentyfikować inne ewentualne zmiany w układzie żółciowym.
• Badania krwi: Określone badania krwi mogą pomóc w ocenie funkcji wątroby, trzustki oraz obecności ewentualnych powikłań, takich jak infekcje czy stan zapalny.
• Endoskopowe badania dróg żółciowych: Jeśli istnieje podejrzenie kamieni w przewodach żółciowych, endoskopowe badanie (ERCP) może pomóc zarówno w diagnostyce, jak i usunięciu kamieni poprzez zabieg.
• Badanie tomograficzne (TK): Tomografia komputerowa może dostarczyć bardziej szczegółowych obrazów pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Jest szczególnie przydatne w przypadkach podejrzeń powikłań lub niejasnych obrazów uzyskanych z USG.
• Badanie rezonansem magnetycznym (MRI): MRI cholangiopankreatografia (MRCP) to metoda pozwalająca na ocenę dróg żółciowych i trzustkowych za pomocą rezonansu magnetycznego. Może dostarczyć dokładniejszych informacji na temat struktury układu żółciowego i obecności kamieni.
• Cholecystografia z Tc-99m: To badanie polegające na podaniu pacjentowi małej ilości radioaktywnego znacznika, który następnie jest wydalany z żółcią. Dzięki temu można ocenić, czy pęcherzyk żółciowy jest zdolny do wypompowywania żółci oraz czy nie ma blokujących kamieni.
• Badanie pozytonowej emisyjnej tomografii (PET): W przypadku podejrzeń raka pęcherzyka żółciowego, PET może być stosowany do oceny ewentualnej obecności przerzutów.

W zależności od sytuacji klinicznej, lekarz podejmie decyzję o wykorzystaniu odpowiednich metod diagnostycznych. Skuteczna diagnoza pozwoli na właściwe zarządzanie leczeniem kamicy żółciowej i minimalizację ewentualnych powikłań.

CHOROBA LECZENIE

Podstawową formą leczenia kamicy żółciowej jest interwencja chirurgiczna, znana jako cholecystektomia, która prowadzi do trwałego wyleczenia. W większości przypadków preferowaną metodą jest laparoskopowa technika, minimalnie inwazyjna, polegająca na kilku niewielkich nacięciach w jamie brzusznej.

Podczas laparoskopii, pacjent jest poddawany znieczuleniu ogólnemu. W celu oddzielenia narządów, wprowadza się gaz (dwutlenek węgla) przez igłę, tworząc przestrzeń roboczą. Następnie w tę przestrzeń wprowadza się kamerę oraz specjalne narzędzia chirurgiczne za pomocą tokarów (“zaostrzonych rurek”) umieszczonych w otworach. Monitor telewizyjny pozwala chirurgom obserwować proces i przeprowadzać operację.

W trakcie zabiegu usuwa się pęcherzyk żółciowy, który jest zawężony przez kamienne złogi. Po usunięciu, pęcherzyk jest wyciągany przez niewielkie rozszerzone nacięcie w okolicach pępka. Na miejscu nacięcia zakładane są klipsy, zabezpieczające przewody i uniemożliwiające wyciek żółci.

W niektórych przypadkach, po operacji laparoskopowej, może być konieczne pozostawienie drenu w jamie brzusznej w celu odprowadzania nadmiaru płynów i krwi. Pobyt w szpitalu po operacji laparoskopowej zwykle trwa od 1 do 2 dni, w zależności od stanu pacjenta oraz ewentualnych powikłań.

W sytuacjach, gdy istnieje podejrzenie kamieni w przewodach żółciowych, chirurg może zdecydować się na cholangiografię śródoperacyjną. Procedura ta polega na wprowadzeniu kontrastu do przewodu żółciowego wspólnego i ocenie obrazu za pomocą promieni rentgenowskich. Jeśli wykryte zostaną kamienie, mogą być usuwane w trakcie operacji za pomocą specjalnych narzędzi lub pozostawione do usunięcia po operacji poprzez metodę endoskopową (ECPW).

Chociaż większość przypadków kamicy żółciowej jest operowana laparoskopowo, w około 5% sytuacji konieczne może być zastosowanie klasycznej metody, czyli otwartej cholecystektomii. Czynniki takie jak trudności w anatomii lub krwawienie śródoperacyjne mogą skłonić chirurga do podjęcia takiej decyzji. W obu przypadkach, celem jest całkowite usunięcie pęcherzyka żółciowego, eliminując problem kamicy żółciowej. Jedyną różnicą w operacji klasycznej jest dostęp do jamy brzusznej przez kilkucentymetrowe nacięcie pod prawym łukiem żebrowym.

Innym podejściem jest leczenie zachowawcze, jednak ma ono pewne ograniczenia. Polega ono na chemicznym rozpuszczaniu złogów przy użyciu doustnych preparatów, takich jak kwas ursodeoksycholowy i chenodeoksycholowy. Ta metoda niesie ze sobą pewne niedogodności, takie jak częsta powtarzalność nawrotów, znaczne koszty oraz długi okres terapii. Leczenie przy użyciu doustnych preparatów jest możliwe jedynie u około 5% pacjentów z małymi złogami cholesterolowymi o średnicy mniejszej niż 10 mm i objętości nie przekraczającej 50% całkowitej objętości pęcherzyka żółciowego.

CHOROBA A DIETA

Oto kilka zaleceń dotyczących diety dla osób z kamicą żółciową:

• Unikaj spożywania dużych ilości tłustego mięsa, smalcu, słoniny i innych źródeł tłuszczów nasyconych. Wybieraj chude źródła białka, takie jak kurczak, ryby, fasola i produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu.
• Ogranicz spożycie potraw smażonych, fast foodów, ciężkich sosów i dań przygotowywanych w dużej ilości tłuszczu.
• Wprowadź do diety większą ilość błonnika pokarmowego, który pomaga regulować trawienie i przeciwdziała zaparciom. Wybieraj pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce i rośliny strączkowe.
• Zamiast spożywać trzy duże posiłki, lepiej jest jeść mniejsze porcje, ale częściej w ciągu dnia. To pomaga uniknąć nadmiernego obciążenia trawienia.
• Posiłki o dużym stężeniu tłuszczu i przypraw mogą nasilać objawy kamicy żółciowej. Staraj się unikać pikantnych potraw oraz potraw smażonych na głębokim tłuszczu.
• Wprowadź do diety zdrowe tłuszcze, takie jak oliwa z oliwek, awokado, orzechy i nasiona. Są one korzystne dla układu trawiennego.
• Pij odpowiednią ilość wody, aby utrzymać odpowiednią ilość płynów w organizmie i wspomagać procesy trawienne.
• Alkohol może mieć negatywny wpływ na układ trawienny i wątrobę. Warto unikać go lub spożywać w umiarkowanych ilościach.
• Niektóre owoce cytrusowe, takie jak cytryny, zawierają kwas cytrynowy, który może pomóc w rozpuszczaniu kamieni żółciowych. Jednak spożywanie ich powinno być umiarkowane.

CHOROBA ROKOWANIA 

Rokowania w przypadku kamicy żółciowej są zróżnicowane i zależą od wielu czynników, takich jak stopień zaawansowania choroby, obecność powikłań, wiek pacjenta, stan ogólny zdrowia i odpowiedź na leczenie. Ogólnie rzecz biorąc, rokowania są korzystne w przypadku wczesnego wykrycia i odpowiedniego leczenia kamicy żółciowej, jednak istnieje ryzyko powikłań i długoterminowych skutków w niektórych sytuacjach.

Korzystne czynniki wpływające na rokowania to:

• Wczesna diagnoza: Wykrycie kamicy żółciowej na wczesnym etapie i podjęcie odpowiedniego leczenia może zapobiec poważniejszym powikłaniom.
• Brak powikłań: Kamica żółciowa bez powikłań ma zazwyczaj lepsze rokowania niż przypadki z powikłaniami, takimi jak zapalenie pęcherzyka żółciowego czy zapalenie dróg żółciowych.
• Młody wiek: U pacjentów młodszych wiekiem rokowania są zazwyczaj lepsze, ponieważ organizm ma większą zdolność do regeneracji.
• Odpowiednie leczenie: Skuteczne zarządzanie kamica żółciową, w tym usunięcie pęcherzyka żółciowego w przypadku potrzeby, może poprawić rokowania.
• Zmiana stylu życia: Zmiana nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej może pomóc w kontrolowaniu objawów i unikaniu nawrotów.

Jednakże, w przypadku powikłań lub zaawansowanych stanów, takich jak ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie dróg żółciowych czy powikłania związane z przeniesieniem kamieni do przewodów żółciowych lub trzustki, rokowania mogą być mniej korzystne. Powikłania te mogą prowadzić do stanów zagrożenia życia i wymagać natychmiastowej interwencji.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

lekarz rodzinny, gastrolog (gastroenterolog), chirurg ogólny